Schrijvers blijven terugkeren naar de Grote Oorlog. Ook ­Serge Simonart, bekend als journalist bij Humo, doet dat in zijn vierde roman Klaproos. Hij voert een 116 jaar oude man op die de gruwel van de loopgraven in de Westhoek overleefde. Victor ­Walgraeve wil vooral waarschuwen: zijn relaas moet de moderne mens 'levenservaring als levensverzekering' schenken.

De eerste helft van de roman leest als een opsomming van de gruwelijkheden die Victor overleefde, maar zo ongeveer iedereen in zijn omgeving de dood injoegen. De tragische en vaak ook bizarre voorvallen op en rond de slagvelden buitelen over mekaar. Zo is Victor er de getuige van hoe de rookpluim van een geroosterde kip een regen van granaten uitlokt en vijf soldaten doodt. Simonart laat het ­Walgraeve vertellen met een mengeling van branie en boosheid. Het is niet bedoeld als opbod van ellende. 'Ik wil jullie iets duidelijk maken', roept Walgraeve haast wanhopig uit.

Ook na 11 november 1918 heeft Walgraeve een avontuurlijk leven geleid. Hij trouwde driemaal, had vele kinderen en ontelbare minnaressen en werkte onder meer als begrafenisondernemer, cafébaas en buikspreker.

Op het einde van zijn lamentatie formuleert hij zijn boodschap aan de wereld ondubbelzinnig in een lange lijst van Ultieme Waarheden die zo uit een zelfhulpboek lijken te komen: 'Volg de stroom maar niet de kudde. Loop je eigen wedloop, maar niet die van een ander. Wees een speler, geen toeschouwer. Wees niet blasé, dan merk je niets op en leer je niets bij.' De reeks eindigt met het 'elfde gebod: gij zult alles in vraag stellen'.

Simonart laat Walgraeve openlijk moralistisch zijn. Veel van de verhalen uit de loopgraven blijven nazinderen, maar de auteur is vergeten om van ­Walgraeve een complex en dus boeiend personage te maken. Bovendien laat hij de oude man net iets te veel open deuren intrappen. 'Niets beters dan vrede. Niets gevaarlijkers dan vrede tot elke prijs.' Of: 'Hoed je voor de demagoog die de domkop een wapen in de hand stopt'.

Klaproos werkt misschien voor mensen die niet weten dat er van 1914 tot 1918 een oorlog woedde of die daarover nog nooit een boek lazen of een documentaire zagen.

Houtekiet, 283 blz., 21,99 € (e-boek 13,99 €)

Verberg tekst

Een 116-jarige Vlaming kijkt terug op zijn leven. De meest cruciale periode is de Eerste Wereldoorlog geweest, toen hij als jonge jongen vier jaar in de loopgraven heeft doorgebracht. De gruwelijkheden en de onmenselijke omstandigheden, waarbij bijna al zijn kameraden sneuvelen, beschrijft hij uitvoerig en die jaren bepalen de rest van zijn leven. Ondanks dat hij meerdere keren trouwt, kinderen en (achter)kleinkinderen heeft, staat alles in het teken van zijn oorlogservaringen. Ook zijn kijk op maatschappelijk en politieke ontwikkelingen worden hierdoor bepaald. Het boek eindigt met een visie op het leven en raadgevingen voor zijn kleinkind. De klaproos, de 'poppy', is het symbool voor de doden in de Eerste Wereldoorlog. Een somber boek met gruwelijke details en een waarschuwing tegen de waan van de dag. Serge Simonart (1966) is journalist en schrijver. Dit is zijn vierde roman.